Όπως συμβαίνει
και με άλλες θρησκευτικές γιορτές, ο εορτασμός του Πάσχα εκτείνεται και
πέρα από την εκκλησία. Από παλιά, το Πάσχα αποτελεί περίοδο εορτασμού
και έχει συνδεθεί με πολλά παραδοσιακά έθιμα ανά τον κόσμο, όπως
μπουγελώματα, το κάψιμο του Ιούδα, γιγαντιαίες ομελέτες, χαρταετοί κ.ά.
Αν λοιπόν μέχρι τώρα πιστεύατε ότι το σούβλισμα του αρνιού είναι το πιο
περίεργο πασχαλινό έθιμο, ρίξτε μια ματιά στα παρακάτω πασχαλινά έθιμα
διαφόρων λαών του κόσμου, που βρήκαμε ύστερα από αναζήτηση στο
Διαδίκτυο…
Ισπανία (Verges)- Ο χορός του θανάτου
Η μικρή πόλη Verges στα βορειανατολικά της Ισπανίας, φιλοξενεί ένα
ασυνήθιστο χορό του… Θανάτου. Τη Μεγάλη Πέμπτη, πολλοί κάτοικοι φορούν
κοστούμια –πολλά από αυτά απεικονίζουν σκελετούς- και συμμετέχουν στην
πομπή του παραδοσιακού «χορού του θανάτου», στους δρόμους της
μεσαιωνικής πόλης. Η παρέλαση ξεκινά τα μεσάνυχτα, διαρκεί τρεις ώρες
και κορυφώνεται με τρομακτικούς σκελετούς που μεταφέρουν κιβώτια με
στάχτες.
Σκανδιναβία- Οι μάγισσες του Πάσχα
Στη Φινλανδία και σε μέρη της Σουηδίας, τα παιδιά «ζωντανεύουν» τη
μάγισσα του Πάσχα, ντύνονται με παλιά ρούχα και κουρέλια και κρατάνε
σκουπόξυλα. Έτσι ντυμένα, πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα και ζητούν
κέρασμα (όπως στο Halloween), δίνοντας ως αντάλλαγμα διακοσμημένα κλαδιά
με μπουμπούκια. Οι χαρούμενοι… μάγοι παίρνουν τους δρόμους την Πέμπτη ή
το Σάββατο πριν από το Πάσχα. Επίσης, τις μέρες μέχρι το Πάσχα, φωτιές
και πυροτεχνήματα ανάβουν στους δρόμους για να «διώξουν» τις μάγισσες
που πιστεύεται ότι βγαίνουν ανάμεσα στη Μεγάλη Πέμπτη και την Κυριακή
του Πάσχα. Για μεσημεριανό ή δείπνο, το Μεγάλο Σάββατο, οι οικογένειες
στη Σουηδία και τη Δανία τρώνε σε μπουφέ, ρέγγα, σολομό, πατάτες, αυγά
και άλλα φαγητά. Στη Φινλανδία, συνηθίζουν να τρώνε ψητό αρνί με πατάτες
και λαχανικά.
Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ- αυγά που κυλάνε
Σύμφωνα με μια παλιά παράδοση, σε ορισμένες περιοχές του Ηνωμένου
Βασιλείου (όπως π.χ. στη Σκωτία και τη Βόρεια Αγγλία) οι άνθρωποι
ρίχνουν βαμμένα αυγά στους απότομους λόφους την Κυριακή του Πάσχα. Στις
ΗΠΑ, το έθιμο αυτό πραγματοποιείται συχνά σε επίπεδο έδαφος, με το
σπρώξιμο των αυγών με ένα κουτάλι.
Βερμούδες- Πέταγμα χαρταετού
Τη Μεγάλη Παρασκευή, στο βρετανικό υπερπόντιο έδαφος των Βερμούδων, οι
κάτοικοι «πετάνε» πολύχρωμους χαρταετούς, συμβολίζοντας την Ανάληψη του
Χριστού στον ουρανό. Η ιστορία λέει ότι ο «δάσκαλος» χρειαζόταν ένα
απλό, αλλά διαρκές σύμβολο για να βοηθήσει τους «μαθητές» του να
κατανοήσουν την Ανάληψη του Χριστού στον ουρανό. Έτσι, έφτιαξε έναν
χαρταετό, τον διακόσμησε με την εικόνα του Χριστού και τον «πέταξε’ στον
ουρανό. Οι Βερμούδες, είναι επίσης διάσημες για την καλλιέργεια και
εξαγωγή πασχαλινών κρίνων.
Εκτός από ζεστά ψωμάκια με σταυρούς και πασχαλινά αυγά, στις Βερμούδες
συνηθίζουν να τρώνε κέικ ψαριού κατά τη διάρκεια του Πάσχα.
Γαλλία (Haux)- γιγαντιαία ομελέτα
Στην πόλη Haux της νοτιοδυτικής Γαλλίας, τη Δευτέρα της Λαμπρής, ψήνεται
μια γιγαντιαία ομελέτα στην κεντρική πλατεία. Περίπου 5.000 αυγά
χρησιμοποιούνται για να δημιουργήσουν ένα κατάλληλο γεύμα για 1.000
άτομα. Φυσικά, ακριβώς στην ώρα του μεσημεριανού γεύματος.
Ιταλία (Φλωρεντία)- η ανατίναξη του κάρου
Στη Φλωρεντία, συνηθίζεται το μοναδικό έθιμο του Scoppio del Carro, κατά
το οποίο ανατινάσσεται μια άμαξα, κατά τη διάρκεια του ακούσματος του
ύμνου Gloria την Κυριακή του Πάσχα. Όταν η άμαξα φτάνει μπροστά στο
Duomo της Φλωρεντίας, ο επίσκοπος ανάβει με το Άγιο Φως μια ρουκέτα σε
σχήμα περιστεριού (Colombina), η οποία ξεκινάει από την Αγία Τράπεζα και
φτάνει στην άμαξα, η οποία είναι γεμάτη πυροτεχνήματα. Μόλις η ρουκέτα
αγγίζει το αμάξι, τα πυροτεχνήματα ανάβουν και η πλατεία πλημμυρίζει με
φως, σε ένα εντυπωσιακό θέαμα.
Ελβετία (Nyon)- πασχαλινά πηγάδια
Οι Ελβετοί στην πόλη Nyon, μετατρέπουν τα σιντριβάνια και τις βρύσες
τους σε πασχαλινά πηγάδια, στολίζοντάς τα με χρωματιστές κορδέλες,
διακοσμημένα αυγά και λουλούδια. Αυτή η γιορτή του νερού είναι επίσης
μια γιορτή για τη νέα ζωή και προέρχεται από μια παλιά γερμανική
παράδοση του εορτασμού της τήξης των χιονιών και της επιστροφής του
νερού στις βρύσες. Ένα παρόμοιο έθιμο υπάρχει και στο Bischofszell, στην
Canton Thurgau.
Αυστραλία- Bilby vs πασχαλινό λαγουδάκι
Αν τύχει και βρεθείτε στην Αυστραλία για το Πάσχα, μην περιμένετε να
δείτε παραδοσιακά… λαγουδάκια που συνηθίζονται αλλού. Οι Αυστραλοί δεν
είναι ιδιαίτερα λάτρεις των κουνελιών, που καταστρέφουν τις καλλιέργειες
και τη βλάστησή τους. Αντί αυτών προτιμούν το Bilby, ένα μικρό
μαρσιποφόρο, που αποτελεί την πασχαλινή μασκότ τους.
Ολλανδία, Βέλγιο, Γαλλία- "φτερωτές" καμπάνες
Οι καμπάνες των εκκλησιών μένουν σιωπηλές ως ένδειξη πένθους για μία ή
περισσότερες ημέρες πριν από το Πάσχα στην Ολλανδία, το Βέλγιο και τη
Γαλλία. Αυτό έχει οδηγήσει σε μια παράδοση που λέει ότι το Πάσχα οι
καμπάνες «πετούν» μακριά για να φτάσουν στη Ρώμη (γεγονός που εξηγεί τη
σιωπή τους) και να επιστρέψουν το πρωί του Πάσχα φέρνοντας δύο βαμμένα
αυγά και σοκολατένια αυγά ή κουνέλια. Τόσο στην Ολλανδία όσο και στο
φλαμανδόφωνο Βέλγιο, συνηθίζονται ακόμη οι παραδόσεις που έχουν να
κάνουν με τις καμπάνες. Οι καμπάνες («de Paasklokken») «πετούν» για τη
Ρώμη το Μεγάλο Σάββατο, που ονομάζεται «Stille Zaterdag» στην Ολλανδία,
ενώ στο γαλλόφωνο Βέλγιο και στη Γαλλία οι καμπάνες είναι σιωπηλές από
τη Μεγάλη Πέμπτη.
Πολωνία- μπουγέλο Smingus-Dyngus
Στην Πολωνία κατά τη διάρκεια του Πάσχα, καλό θα είναι να έχετε μαζί
σας… μια πετσέτα, ομπρέλα ή αδιάβροχο. Σε ένα ασυνήθιστο έθιμο που είναι
γνωστό ως Smingus-dyngus, τα αγόρια μπουγελώνουν στα κορίτσια τη
Δευτέρα του Πάσχα. Το Smingus-dyngus αναφέρθηκε για πρώτη φορά τον 15ο
αιώνα. Τότε υπήρχαν δύο χωριστά έθιμα: κατά το śmingus, οι άνδρες
έριχναν νερό στις γυναίκες και κατά το dyngus, οι άνθρωποι ζητούσαν
δωρεές. Η παράδοση του Smingus-Dyngus τη Δευτέρα του Πάσχα είναι ένα
έθιμο που σήμερα εμφανίζεται σε όλους τους σλαβικούς πολιτισμούς.
Ελλάδα και Λατινική Αμερική- Ιούδες που καίγονται
Στην Ελλάδα και σε ορισμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής,
κατασκευάζεται ένα ομοίωμα του μαθητή που πρόδωσε τον Ιησού, το οποίο
στη συνέχεια καίγεται με φωτιά ή πυροτεχνήματα. Αν και δεν αποτελεί
επίσημο κομμάτι του πασχαλινού λειτουργικού, το έθιμο αυτό αποτελεί
μέρος της αναπαράστασης της ιστορίας των Παθών. Το έθιμο ποικίλει,
ανάλογα με την περιοχή, αλλά το ομοίωμα του Ιούδα κρεμιέται συνήθως, τη
Μεγάλη Παρασκευή και καίγεται το βράδυ της Κυριακής του Πάσχα. Στην
Ελλάδα το έθιμο συνηθίζεται στην Κρήτη, στη Μεσσηνία, στη Θράκη, στους
Γαργαλιάνους, στην Κάλυμνο κ.α.
Νέα Υόρκη- πασχαλινή παρέλαση
Στην Αμερική, σύμφωνα με μια πανάρχαια δεισιδαιμονία, οι άνθρωποι έπρεπε
να φορούν καινούρια ρούχα για το Πάσχα, για να έχουν καλή τύχη όλο το
χρόνο. Από τα μέσα του 1800, στη Νέα Υόρκη, οι άνθρωποι έβαζαν τα καλά
τους και παρέλαυναν στην 5η Λεωφόρο. Ακολουθώντας αυτή την παράδοση, η
παρέλαση του Πάσχα, συνεχίζεται και σήμερα στη μεγάλη λεωφόρο.
Τσεχία- Ουγγαρία-Σλοβακία: Το «ξύλο» είναι… υγεία.
Ένα από τα πιο περίεργα έθιμα του Πάσχα συμβαίνει στην Τσεχία, την
Ουγγαρία και τη Σλοβακία. Η παράδοση προστάζει οι άνδρες να
μαστιγώνουν(!) τις γυναίκες τους τη Μεγάλη Δευτέρα. Αφού τις βρέξουν με
μπόλικο νερό, έπειτα τις μαστιγώνουν με χειροποίητα μαστίγια, φτιαγμένα
από ιτιά και διακοσμημένα με κορδέλες στα άκρα τους. Το μαστίγωμα έχει
συμβολική σημασία. Σύμφωνα με το θρύλο οι γυναίκες μαστιγώνονται από
τους συζύγους τους, ώστε να διατηρούν την ομορφιά και την υγεία τους την
επόμενη χρονιά. Η ομορφιά θέλει θυσίες!!!
Γερμανία: Ανακύκλωση των χριστουγεννιάτικων δέντρων
Από την παραγωγή στην κατανάλωση αλλά και στην ανακύκλωση. Στη
Γερμανία η παράδοση προβλέπει την καύση των χριστουγεννιάτικων δέντρων
την περίοδο του Πάσχα. Συμβολίζει την νίκη της όμορφης και ηλιόλουστης
άνοιξης έναντι των κρύων γκρίζων ημερών του χειμώνα.
Λετονία: Τσούγκρισμα αβγών με συνέπειες…
Το παραδοσιακό έθιμο του τσουγκρίσματος αβγών επικρατεί και στη
Λετονία με τη διαφορά ότι αναδεικνύεται σε ένα παιχνίδι για γερά νεύρα –
κάτι σαν ρώσικη ρουλέτα! Οι παίκτες δένουν τα ημι-βρασμένα αβγά σε μια
κλωστή και τα τσουγκρίζουν από απόσταση. Νικητής όπως αντιλαμβάνεστε
είναι αυτός που θα σπάσει το αβγό του αντιπάλου του, ωστόσο ο χαμένος
έχει να πληρώσει… το λογαριασμό του καθαριστηρίου!!!
Βρετανία: Το φιλί «βασανιστήριο»
Στην πόλη Χάνγκερφορντ οι νεοδιορισμένοι αστυνομικοί καλούν όλους
τους άνδρες στο Δημαρχείο της πόλης, σφυρίζοντας ένα χαρακτηριστικό
σύνθημα με τη σφυρίχτρα τους. Δύο άντρες επιλέγονται να παρελάσουν σε
όλη την πόλη μοιράζοντας πορτοκάλια στις διερχόμενες κυρίες. Σε
αντάλλαγμα παίρνουν ένα φιλί! Αναρωτιέμαι αν υπάρχουν άνδρες που δεν
θέλουν να συμμετέχουν στην παρέλαση αυτή!